Jabłko nazywane jest królem owoców – głównie za sprawą swoich właściwości – wysokiej zawartości witamin oraz składników mineralnych. Także ze względu na wszechstronne zastosowanie jabłka są cenionym owocem w kuchni, w domu i w ogrodzie.
fot. www.sxc.hu
Właściwości prozdrowotne jabłek
- Jabłka zawierają ponad 20 cennych składników, posiadają wysoką zawartość kwasów owocowych oraz witamin A, B1, B2, C i E.
- Bardzo dobrze regulują przemianę materii.
- Są stosowane w różnych dietach odchudzających (są niskokaloryczne oraz zawierają błonnik pęczniejący w żołądku i osłabiający uczucie głodu). Wzmacniają system immunologiczny, polecane są więc w żywieniu dzieci i osób przewlekle chorujących – również dlatego, że są lekkostrawne.
Na właściwości prozdrowotne jabłek wpływają zwłaszcza niżej wyszczególnione substancje:przeciwutleniacze – polifenole (kwercetyna) – o działaniu antykancerogennym (przeciw nowotworom jelita grubego i wątroby) oraz chroniące system nerwowy przed stresem oksydacyjnym (zapobieganie chorobie Alzheimera i Parkinsona).
pektyny – związki o działaniu przeczyszczającym i wpływającym na florę bakteryjną w jelicie grubym, a tym samym regulujące perystaltykę jelit. Dzięki pektynom jabłka stanowić mogą lek zarówno przeciwbiegunkowy, jak i przeciwzaparciowy. Dodatkowo pektyny neutralizują substancje toksyczne w organizmie – wiążąc pierwiastki radioaktywne (stront i kobalt) i usuwając je z organizmu oraz obniżając stężenie we krwi cholesterolu LDL i trójglicerydów poprzez wiązanie ich w przewodzie pokarmowym i zapobieganiu przedostawaniu się ich do krwioobiegu.
potas – zawarty w jabłkach w dużej ilości (134 mg K/100 g św. m.) wpływa dodatnio na pracę serca i układu nerwowego, jak również wzmacnia układ odpornościowy organizmu.
krzem – “pierwiastek urody” mający wpływ na zdrowy wygląd włosów i paznokci.
Wszechstronne zastosowanie
W Polsce uprawianych jest kilka tysięcy odmian jabłek, z czego w rejestrze odmian do uprawy towarowej znajduje się ich aż 71. Mając tak szeroki wybór odmian o różnej przydatności, można znaleźć dla jabłoni i jabłek następujące zastosowania:
W kuchni – jako deserowe preferowane są jabłka słodkie i twarde ('Gala', 'Rubin'). Do wypieków i jako dodatek do mięs jabłka o wyraźnym kwaśnym posmaku (niezastapiona 'Boskoop', czyli tzw. Szara Reneta). Z jabłek można przyrządzać rozmaite przetwory: kompoty, przeciery, ocet, sok ('Witos'), cydr ('James Grieve'), susz – zarówno jako dietetyczna przekąska, jak i herbatka z suszonych skórek jabłek.
Niektóre odmiany świetnie się przechowują nawet w warunkach domowych ('Idared'), jeśli od razu po zerwaniu zdrowe owoce umieści się w płytkich drewnianych skrzynkach (szypułką do dołu) i przetrzymuje w chłodnym i wentylowanym pomieszczeniu, co jakiś czas sprawdzając stan owoców. W takich warunkach jabłka mogą być przechowywane nawet kilka miesięcy.
W szeroko rozumianym gospodarstwie domowym:
- aspekt ekonomiczny – ze względu na powszechność upraw w naszym kraju, można nabyć jabłka stosunkowo tanio względem innych owoców;
- aspekt utylitarny – jabłko (zwłaszcza niewielkich rozmiarów) stanowi świetny “owoc do szkoły” lub element prowiantu na wycieczkę – nie niszczy się w transporcie oraz łatwo je zjeść, nie brudząc się.
W domowych dekoracjach – jabłka w całości są tradycyjną ozdobą bożonarodzeniowych choinek i stroików.
Pestki jabłek stanowić mogą element naturalnej, ekologicznej biżuterii.
W ekologicznych kosmetykach – zmielone pestki jabłek, po zmieszaniu z oliwą z oliwek, wykorzystuje się do przyrządzania domowych peelingów. Bogaty w kwasy owocowe (AHA- Alfahydroksykwasy) sok i miąższ jabłkowy można używać do pielęgnacji twarzy i ciała. Stosowane jako maseczki i do przemywania skóry mają działanie przeciwzmarszczkowe, rozświetlające skórę i złuszczające naskórek.
W ekologicznych środkach czystości – ocet jabłkowy doskonale nadaje się do przyjaznego środowisku oczyszczania z kamienia domowego sprzętu AGD oraz baterii łazienkowych i ceramiki sanitarnej.
W ogrodzie – użytkowo – jabłoń jest świetnie przystosowana do naszego klimatu; dokonując odpowiedniego wyboru odmian i podkładek można uprawiać jabłonie w całej Polsce i praktycznie na każdej glebie. Również dzięki odpowiednio dokonanemu doborowi odmian możliwe jest prowadzenie przydomowych upraw w sposób ekologiczny, bez konieczności chemicznej ochrony drzew – m. in. dzięki nasadzeniom odmian odpornych lub mało wrażliwych na parcha i mączniaka ('Melfree', 'Medea', 'Sawa').
W ogrodzie – dekoracyjnie – jabłonie wprowadzają wspaniały akcent ozdobny do ogrodu – oczywiście w czasie kwitnienia, jak również akcent kolorystyczny w okresie dojrzewania, dzięki zastosowaniu odmian o różnej barwie owoców (zielone, żółte, różowe, pomarańczowe, czerwone, malinowe). Ponadto ozdobne formowanie koron jabłoni daje ciekawy efekt dekoracyjny – zwłaszcza w okresie bezlistnym.