Jak zaprojektować domowy ogródek z ziół?

22.06.2010, 14:23

Katarzyna Wysocka – architekt zieleni

Ogródek ziołowy obok własnego domu? Dlaczego nie! Tym razem Ekorodziców inspiruje Katarzyna Wysocka, która projektowaniem zajmuje się już od 13 lat. Rękawiczki przygotowane, rękawy zakasane? Do dzieła!

fot. Katarzyna Wysocka

Zioła przyprawowe i lecznicze to jedne z najdawniej znanych i uprawianych roślin. Posiadając nawet niewielki ogród, nie powinno się z nich rezygnować. Chyba nikt nie ma wątpliwości, że wykorzystanie w kuchni świeżych ziół dostarcza spotęgowanych doznań aromatyczno-smakowych. A przyprawy suszone nie mogą się z nimi równać. Uprawa ziół nie nastręcza kłopotów – zioła są w większości wytrzymałe na warunki glebowe i środowiskowe oraz na błędy uprawowe. Rzadko chorują, nie mają też wygórowanych potrzeb nawozowych. Rosną szybko i bujnie, a oprócz swoich walorów użytkowych są atrakcyjne wizualnie.

Właściwe usytuowanie i zaplanowanie ogródka ziołowego powinno uwzględniać następujące założenia:

miejsce jasne, przynajmniej 5 godzin operacji słonecznej dziennie;
miejsce osłonięte przed silnymi watrami oraz popołudniowym, palącym słońcem – niezwykle istotne dla dobrego przezimowania roślin. Rośliny zimozielone (np. lawenda) lepiej przetrwają czas chłodów, jeśli nie będą nadmiernie wysuszane przez słońce i wiatr;
gleba stosunkowo lekka, przepuszczalna. Jeśli w ogrodzie jest gleba gliniasta, należy ją rozluźnić przez dodatek piasku i torfu odkwaszonego;
bliskość kuchni – tak, by po zioła nie trzeba było chodzić na drugi koniec ogrodu;
bliskość tarasu i ścieżek – zioła wydzielają przyjemny zapach, ponadto niektóre z nich (mięta, melisa) odstraszają komary;
rośliny wyższe sadzimy z tyłu rabaty, by nie zasłaniały roślin niższych ani nie zacieniały ich;
rośliny nie zimujące bądź mało odporne na mróz (bazylia, rozmaryn) będziemy musieli uzupełniać co roku, należy to uwzględnić w pielęgnacji rabaty;
zioła ekspansywne (mięta) trzeba ograniczać, zakładając do ziemi plastikowe opaski ograniczające rozrost korzeni oraz przycinać tak, by nie zagłuszyły sąsiadujących, słabiej rosnących egzemplarzy.

Mały ogródek ziołowy, zawierający podstawowe zioła niezbędne w kuchni, da się zaprojektować na ograniczonej przestrzeni. Można je wpleść w rabatę kwiatową, zastosować jako obwódkę rabaty ozdobnych krzewów, a nawet uprawiać w pojemnikach na tarasie. Można również stworzyć rabatę dedykowaną ziołom – za przykład posłuży nam właśnie taka nowo powstająca rabata o wymiarach 1,4 x 2,1 m (powierzchnia niecałe 3 m2). W projekcie "zielnik" został zlokalizowany z boku domu, między ogrodzeniem a wschodnią ścianą budynku, jako komponent niewielkiego ogrodu użytkowego owocowo-warzywnego. W tym miejscu słońce operuje w godzinach 9-14 co jest stosunkowo istotne, zioła są bowiem roślinami w większości światłolubnymi. Miejsce jest zaciszne, sprzyjające zimowaniu gatunków mniej odpornych na mrozy (lawenda, szałwia).

fot. Katarzyna Wysocka

Miejsce na zielnik zostało wyznaczone obrzeżem z kostki brukowej (pozostałości po układaniu bruku na podjeździe do garażu) przy ścieżce. Takie usytuowanie rabaty sprzyja wydzielaniu olejków eterycznych przez liście ziół w trakcie potrząsania nimi przez przechodniów. Przy intensywnie użytkowanej ścieżce w powietrzu ciągle jest obecny ziołowy aromat.

Centralne miejsce na rabacie zajmuje szczepiony na pniu, w formie niewielkiego drzewka, agrest biały odpornej na amerykańskiego mączniaka agrestu odmiany 'Invicta' (1.)

Duże kępy mięty (2.) i melisy (3.) zajmują sporo miejsca.

Wypełnieniem są cząber (4.), oregano (5.), tymianek (6.), majeranek (7.), szałwia (8.) i pieknie kwitnąca lawenda (9.).

Sezonowo rabata uzupełniana jest o rozmaryn (10.), bazylię zieloną (11.), bazylię purpurową (12.) oraz o niewielkie warzywa – czosnek (13.) i karłowe pomidory koktajlowe (14.).

Do czego możemy wykorzystać zioła?

na świeżo jako przyprawy w kuchni do potraw surowych (bazylia), gotowanych i pieczonych;
suszone j. w.;
do aromatyzowania octów i oliwy;
do suchych bukietów i pot-pourri (pysznogłówka,lawenda)
do ziołowych herbatek (melisa, mięta, pysznogłówka)do dekoracji wypieków (jadalne kwiaty lawendy)