Od prawie roku pracuję w firmie na umowę o dzieło. Tak naprawdę to codziennie przychodzę do pracy i moja praca nie różni się niczym od tego, co robią moje koleżanki, które mają umowę o pracę. Ostatnio poszłam do szefa i poprosiłam go o dwutygodniowy urlop w marcu. Chciałam jechać na narty ze znajomymi. Zostałam poinformowana, że urlop mi nie przysługuje wcale. Co mam zrobić w tej sytuacji? Chciałam, żeby zmienili mi umowę, ale moje prośby są nieskuteczne. Czy można ich jakoś zmusić? Nie chce wszczynać wojny, jak okaże się, że i tak nic nie mogę wskórać…

W takim przypadku mamy do czynienia tak naprawdę ze stosunkiem pracy. Polskie prawo pracy zawiera przepisy, które umożliwiają pracownikowi ustalenie istnienia stosunku pracy niezależnie od tego, że formalnie podpisuje on cały czas umowy zlecenia czy umowy o dzieło. I tak art. 22 § 1 Kodeksu pracy wskazuje, że wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę (za wynagrodzeniem) stanowi stosunek pracy. W naszej sytuacji nie powinno być zatem problemu z udowodnieniem tego, choćby przez porównanie zakresu obowiązków Pani z koleżankami, które wykonuję swoje obowiązki na podstawie umowy o pracę. Nie ma więc znaczenia, że praca świadczona jest „oficjalnie” na podstawie umowy cywilnoprawnej, jaką jest umowa o dzieło – § 11 tego samego artykułu, która stanowi wprost, że zatrudnienie w warunkach określonych w § 1 jest zatrudnieniem na podstawie stosunku pracy, bez względu na nazwę zawartej przez strony umowy. Co za tym idzie, wszelkie uprawnienia pracownika wynikające z umowy o pracę przysługują Pani. W szczególności jest to prawo do urlopu w określonym przepisami prawa pracy wymiarze.

Żeby jednak skutecznie dochodzić swoich praw, trzeba będzie przeciw pracodawcy wytoczyć przed sądem pracy powództwo o ustalenie istnienia stosunku pracy. Celem postępowania sądowego (które będzie miało miejsce w wyniku wniesienia powództwa) będzie wykazanie, że mimo podpisanej umowy o dzieło świadczyła Pani pracę na podstawie stosunku pracy i, przysługują Pani z tego tytułu wszelkie uprawnienia przewidziane w przepisach prawa pracy. Jako że materia ta jest skomplikowana, polecam zwrócić się z takim problemem do Państwowej Inspekcji Pracy. Zgodnie z art. 10 ust. 1 pkt. 11 ustawy o Państwowej Inspekcji Pracy ma ona prawo wnoszenia powództw, a za zgodą osoby zainteresowanej – prawo uczestniczenia w postępowaniu przed sądem pracy w sprawach o ustalenie istnienia stosunku pracy. Tym samym jest ona władna do występowania w imieniu pracownika w sądzie.

Proszę jednak pamiętać o jednej rzeczy. Wszczęcie jakiegokolwiek sporu z pracodawcą nie sprawi, że współpraca między Państwem rozwijać się będzie harmonijnie. Co więcej, zapewne się skończy. Tym samym lepiej jest z pracodawcą spokojnie porozmawiać (bądź nawet wysłać mu pismo) i poinformować go, że  jesteśmy świadomi swoich praw, i jednocześnie jesteśmy zdeterminowani by dochodzić ich na drodze postępowania sądowego. Być może takie przedstawienie sprawy pomoże polubownie rozwiązać spór i umożliwi dalszą współpracę, np. na lepszych warunkach.